ES |
TEJER LO INAPRENSIBLE. Mikel Lertxundi Galiana. Catálogo de la exposición PLIEGUE, San Telmo Museoa
Hace
bastantes
décadas
que
la
escultura
renegó
del
pedestal
para
convertirse
en
un
objeto
que
se
presentase
con
libertad
absoluta
en
su
relación
con
el
espacio.
También
h
ace
mucho
que
desertó
de
su
intención
narrativa
para
desvelar
otros
mundos
que
abordasen
lo
mental
o
lo
sensorial.
Xare
Álvarez
Berakoetxea
se
sirve
de
esa
doble
autonomía
para
hacer
comparecer
su
obra
desde
el
suelo,
el
muro
y
el
techo
—abandonada,
apoyada,
reptante,
suspendida— y desplegar un universo de conceptos alusivos a lo orgánico mediante un lenguaje abstracto.
Su
propia
metodología
de
trabajo
recoge
la
organicidad
del
proceso,
en
el
que,
a
modo
de
estratos,
se
suceden
la
reunión
de
los
materiales,
su
modificación
y
la
final
propuesta
de
una
lectura
de
conjunto.
La
experimentación
es
decisiva
en
todas
las
fases,
aunque
particularmente
en
las
iniciales,
que
precisan
de
una
laboriosa
investigación
sobre
qué
elementos
se
van
a
adaptar
de
forma
idónea
a
sus
propósitos
y
cómo
lo
harán
conforme
a
su
potencial
de
transformación.
A
lo
largo
de
su
carrera
ha
explorado
siempre
las
propiedades
de
la
materia,
organizadas
en
un
espectro
que
va
de
lo
artesanal
a
lo
industrial
en
su
manufactura,
y
de
lo
maleable
a
lo
rígido
en
su
consistencia:
papeles,
tejidos,
cuerdas,
madera,
yeso,
hormigón,
aluminio,
bronce.
No
obstante,
a
menudo
sus
objetivos
no
están
definidos
de
antemano,
y
la
evolución
de
los
componentes
es
el
resultado
de
un
encuentro
casual.
El
control
y
el
azar
juegan
papeles
similares
en
la
creación,
y
de
su
confluencia
se
derivan
nuevos
procedimientos
y
significados
a
descubrir.
Y
es
entonces
cuando
se
puede
producir
la
conexión
entre
lo
hallado
y
el
trasfondo
personal
de
la
artista;
cuando,
con
la
intuición
en
juego,
se
propicia
el
vínculo
entre
la
forma
y
los
intereses,
las
circunstancias y las experiencias vitales, que en su caso transitan con naturalidad entre el paisaje, el espacio doméstico, el cuerpo o la memoria.
La
producción
de
Xare
Álvarez
se
puede
sintetizar
en
lo
formal
en
dos
certezas
desde
las
que
comprender
el
fértil
repertorio
de
sugerencias
que
las
generan:
la
textura
y
el
movimiento
se
perciben
de
inmediato,
y
emanan
del
concepto
de
lo
orgánico
que
subyace
en
su
obra
actual.
Su
trabajo
ha
evolucionado
del
elemento
inerte
hacia
el
vital,
aunque,
a
pesar
del
tránsito,
persisten
determinadas
constantes.
Así,
por
una
parte,
la
búsqueda
de
lo
táctil
es
medular
en
su
práctica,
incluso
desde
sus
inicios
atentos
a
lo
matérico
en
la
pintura
y,
por
supuesto,
de
su
posterior
ejercicio
de
registro,
que
alumbró
conjuntos
como
15/32
(2016) y
Un Fold
(2018).
Precisamente,
en
ellos,
a
partir
del
énfasis
en
las
texturas
se
sugerían
otros
muchos
significados
que,
en
cierto
modo,
emparentan
con
el
concepto
de
ruina
presente
en
algunas
de
las
piezas
de
Pliegue,
como
aquellas
en
las
que
la
mordiente
del
ácido
corroe
la
superficie
de
aluminio
de
forma
desigual
y
aleatoria,
para
revelar
estratos
íntimos
y
evocar
una
piel
raída,
envejecida.
La
reflexión
sobre
el
transcurso
del
tiempo
—y
el
deterioro
implícito
en
él,
por
tanto—,
permanece
inalterable
en
su
trabajo,
aunque
al
estar
asociada
ahora
a
la
vitalidad
de
las
formas
plegadas
le
aporte
otra
de
las
habituales
contradicciones
que
potencian
sus
significados.
A
su
vez,
los
hallazgos
accidentales
derivados
del
proceso
contribuyen
a
otras
percepciones,
como
cuando
los
restos
de
la
cerámica
refractaria
sobre
la
accidentada
superficie
del
aluminio
aparecen
como
una
nueva
epidermis.
Piel
reparadora
sobre
piel
ajada.
Como
frutales
encalados en primavera.
Por
otra
parte,
las
formas
llegan
como
resultado
de
una
idea,
pero
también
de
la
manipulación
a
la
que
somete
a
la
materia.
Durante
el
proceso
de
elaboración
de
sus
esculturas,
Xare
trabaja
con
tejidos
y
cordeles
para
tratar
de
amansar
su
naturaleza
en
una
dirección
o
rendirse
a
su
obstinación,
acatando
o
celebrando
la
contribución
a
su
propia
construcción.
Por
lo
tanto,
plegados,
curvados,
roturas,
son
fundamentales
—aunque
no
lo
único—
en
la
conformación
de
un
gesto
escultórico
encaminado
a
engendrar
diseños
sinuosos,
ondulados
e
irregulares,
que
remiten
a
lo
orgánico.
Los
juegos
de
contorsión,
contracción
y
expansión
resultantes
le
sirven
para
exteriorizar
algunas
de
las
dualidades
inherentes
a
su
obra,
como
el
exterior/visible
contrapuesto al interior/oculto, pero también para destacar una sensualidad formal que, por momentos, roza, incluso, un cierto erotismo.
Muchas
de
las
artistas
con
cuya
herencia
se
identifica
atendieron
a
lo
orgánico
desde
procedimientos
y
materiales
no
convencionales,
para
crear
una
obra
que
vive
una
constante
reivindicación.
En
su
momento,
desde
los
márgenes
del
arte,
creadoras
como
Françoise
Grossen,
Eva
Hesse
o
Aurelia
Muñoz,
exploraron
las
posibilidades
expresivas
de
los
tejidos
y
la
cordelería,
y
hoy,
Xare
se
sirve
de
ambos
para
construir
sus
esculturas,
pero
trascendiendo
su
materialidad
hacia
una
configuración
perdurable.
En
esa
búsqueda
permanente
de
las
oposiciones
o
contradicciones,
altera
las
propiedades
naturales
de
los
materiales —de lo dúctil a lo sólido—, pero haciéndolos todavía reconocibles.
Las
piezas
existen
por
sí
mismas,
respiran
con
autonomía,
pero
gracias
a
los
vínculos
que
surgen
entre
ellas
se
acentúa
la
sugestión
de
la
propuesta.
Mediante
un
elocuente
montaje,
Xare
Álvarez
concibe
un
misterioso
ecosistema
en
el
que
las
obras
se
interrelacionan
a
través
del
movimiento
fluctuante
que
anuncia
un
organismo
vivo.
Los
trazos
de
metal
colgantes
se
dibujan
en
el
aire
como
extremos
de
un
tejido
deshilachado.
En
su
construcción
se
identifican
con
precisión
las
cuerdas
a
partir
de
las
que
han
sido
fundidos
en
aluminio,
en
las
que
l
os
nudos
se
persiguen
unos
a
otros,
cayendo
en
espiral.
De
forma
análoga,
los
bastos
tramados
de
los
tejidos
son
el
fundamento
de
las
piezas
que
asisten
desde
los
muros.
La
memoria
térmica
de
sus
fibras
perdura
en
un
metal
que
guarda
los
plegados
encontrados
por
la
autora.
Todo
este
juego
de
curva
y
contra
curva
se
complementa
con
la
caligrafía
blanda
y
sinuosa
que
despliega
en
los
textiles
y
los
dibujos,
imbuidos
de
un
ritmo
de
naturaleza
acuática
que
evoca
el
lento
mecer
de
las
algas
o,
tal
vez,
un
vaivén
tentacular.
Xare
rehúye
la
evidencia
de
lo
obvio
para
compartimentar
el
espacio
mediante
telas
que
aporten
una
dimensión
doméstica
y
obliguen
al
espectador
a
descubrirlo.
En
la
intimidad
de
este
ambiente,
de
un
cromatismo
reducido,
teje
una
red
de
interacciones
que
es
imprescindible
detectar
y
experimentar.
EUS |
HELEZINA EHUNTZEA. Mikel Lertxundi Galiana. MAKURTU erakusketaren katalogoa, San Telmo Museoa
Hamarkada
dezente
pasatu
dira
eskulturak
aldareari
uko
egin
eta
objektu
beregain
bilakatu
zenetik,
espazioarekiko
harremanean
erabateko
askatasunez
agertzeko.
Aspaldi
alboratu
zuen
bere
asmo
narratiboa
ere,
alderdi
mental
edo
sentsorialak
azaleratuko
zituzten
beste
mundu
batzuk
ezagutarazteko.
Autonomia
bikoitz
horretaz
baliatuz,
Xare
Álvarez
Berakoetxeak
zorutik,
hormatik
eta
sabaitik
agerrarazten
du
bere
obra
—botata,
bermatuta,
herrestan,
zintzilik—, eta, hizkuntza abstraktu baten bidez, organikotasunari buruzko kontzeptuen unibertso bat zabaltzen du.
Artistaren
beraren
lan-metodologiak
ere
prozesuaren
organikotasuna
biltzen
du,
zeinean,
geruzen
moduan,
elkarren
jarraian
ageri
baitira
materialen
elkartzea,
eraldatzea
eta
osoko
irakurketa
baterako
azken
proposamena.
Esperimentazioa
erabakigarria
da
fase
guztietan,
baina
bereziki
hasierakoetan,
horietan
beharrezkoa
baita
ikerketa
sakon
bat
egitea
erabakitzeko
zein
osagai
egokituko
diren
ondoen
artistaren
asmoetara
eta
nola
moldatuko
diren
beren
eraldatze-ahalmenaren arabera.
Bere
jardunbidean,
Xare
Álvarezek
materiaren
propietateen
espektro
zabal
bat
esploratu
izan
du
beti,
manufakturari
dagokionez
artisau-eredutik
eredu
industrialera
doana
eta
sendotasunari
dagokionez
malgutasunetik
zurruntasunera:
paperak,
ehunak,
sokak,
egurra,
igeltsua,
hormigoia,
aluminioa,
brontzea.
Halere,
sarri
asko,
helburuak
ez
ditu
aldez
aurretik
definitzen,
eta
osagaien
eboluzioa
ausazko
elkarketa
baten
ondorioa
da.
Kontrolak
eta
zoriak
antzeko
zereginak
betetzen
dituzte
sorkuntzan,
eta,
haien
bat
egitetik,
deskubritu
beharreko
prozedura
eta
esanahi
berriak
eratortzen
dira.
Eta
orduantxe
gerta
daiteke
aurkitutakoaren
eta
artistaren
berezkotasun
pertsonalaren
arteko
konexioa:
sena
jokoan
dagoela,
bide
ematen
zaionean
formaren
eta
interesen
arteko
loturari,
inguruabarren
eta
bizi-esperientzien
artekoari,
zeinak,
kasu
honetan,
naturaltasunez
paseatzen
baitira
paisaiaren,
etxeko
espazioaren,
gorputzaren edota oroimenaren artean.
Xare
Álvarezen
ekoizpena,
formari
dagokionez,
bi
ziurtasunetan
laburbil
daiteke,
zeinetatik
posible
baita
horiek
sorrarazten
dituzten
iradokizunen
errepertorio
emankorra
ulertzea:
testura
eta
mugimendua
berehala
hautematen
dira,
eta
artistaren
egungo
obraren
azpian
dagoen
organikotasunaren
kontzeptutik
eratortzen
dira.
Haren
lanak
bilakaera
bat
izan
du
osagai
bizigabeetatik
bizidunetara,
nahiz
eta,
aldaketak
gorabehera,
zeinbat
konstantek
berdin
iraun
duten.
Hala,
alde
batetik,
ukimenaren
bilaketa
funtsezkoa
da
artistaren
praktikan,
baita
haren
hastapenetan
ere,
zeinetan
arreta
handia
eskaintzen
baitzitzaion
pinturaren
materikotasunari,
eta
baita,
noski,
ondorengo
erregistro-ariketan
ere,
zeinak
15/32
(2016)
eta
Un
Fold
(2018)
multzo
artistikoak utzi baitzituen.
Hain
zuzen
ere,
obra
haietan,
testurei
emandako
garrantzi
hartatik
abiatuta,
beste
esanahi
ugari
iradokitzen
ziren,
eta
esanahi
haiek,
neurri
batean,
ahaidetuta
daude
Makurtu
multzoko
lan
batzuetan
ageri
den
hondatzearen
kontzeptuarekin;
esate
baterako,
badira
obra
batzuk
zeinetan
azidoaren
finkatzaileak
modu
desberdin
eta
ausazkoan
jaten
baitu
aluminioaren
azalera,
estratu
intimoak
erakusteko
eta
azal
higatu
eta
zaharkitu
bat
iradokitzeko.
Denboraren
joatearen
inguruko
hausnarketa
—eta,
ondorioz,
haren
barruko
hondatze
inplizituarena—,
ez
da
aldatzen
haren
lanean,
nahiz
eta,
orain
forma
tolestuen
bizitasunari
lotuta
dagoenez,
esanahiak
indartzen
dituzten
ohizko
kontraesan
horietako
bat
eransten
duen.
Era
berean,
prozesutik
eratorritako
ustekabeko
aurkikuntzek
beste
pertzepzio
batzuk
eragiten
dituzte;
adibidez,
zeramika
erregogorraren
hondakinak
aluminioaren
azalera
gorabeheratsuaren
gainean epidermis berri bat bezala agertzen direnean. Azal suspertzailea azal higatuaren gainean. Udaberrian kareztatutako fruta-arbolak bezala.
Bestalde,
formak
ideia
baten
emaitza
moduan
iristen
dira,
baina
baita
materiari
jasanarazten
zaion
manipulazioaren
ondorio
moduan
ere.
Bere
eskulturen
lanketa-prozesuan,
Xare
Álvarezek
ehunekin
eta
kordelekin
egiten
du
lan,
haien
natura
norabide
batean
menderatzen
saiatzeko
edota
haien
egoskorkeriaren
aurrean
amore
emateko,
eraikuntzari
egiten
dioten
ekarpena
onartuz
edo
handietsiz.
Ondorioz,
forma
tolestuak,
makurtuak,
hautsiak,
funtsezkoak
dira
—baina
ez
bakarrak—
organikotasuna
iradokitzen
duten
diseinu
okertu,
izurtu
eta
irregularrak
sorraraztera
bideratutako
keinu
eskultoriko
baten
eraketan.
Lanketa
horren
ondoriozko
bihurrikatze-,
uzkurtze-
eta
hedatze-jokoek
beraren
obrari
datxezkion
dualtasunetako
batzuk
kanporatzeko
balio
diote,
esaterako
kanpokoaren/ikusgaiaren
eta
barrukoaren/ezkutuaren
artekoa,
baina
baita
halako
sentsualitate
formal
bat
azpimarratzeko
ere,
zeinak,
zenbaitetan,
erotismo-puntu bat ere izaten baitu.
Xare
Álvarezek
eredutzat
izan
dituen
artista
askok
prozedura
eta
material
ez-konbentzionaletatik
heldu
zioten
organikotasunari,
etengabeko
erreibindikazio
bat
bizi
duen
obra
bat
sortzeko.
Beren
garaian,
artearen
bazterretatik,
Françoise
Grossen,
Eva
Hesse,
Aurelia
Muñoz
eta
beste
zenbait
sortzailek
ehunen
eta
kordelen
adierazpen-aukerak
esploratu
zituzten,
eta,
gaur,
Xare
Álvarez
bi
material
horiez
baliatzen
da
bere
eskulturak
eraikitzeko,
baina
haien
materialtasuna
gaindituz
konfigurazio
iraunkor
baterantz.
Aurkakotasunen
edo
kontraesanen
bilaketa
etengabe
horretan,
aldatu
egiten
ditu
materialen
propietate naturalak —harikortasunetik sendotasunera—, baina oraindik ezaguterraz utziz.
Artelanak
beren
kabuz
existitzen
dira,
autonomiaz
arnasten
dute,
baina,
haien
artean
sortzen
diren
loturei
esker,
areagotu
egiten
da
proposamenaren
ahalmen
iradokitzailea.
Muntaketa
adierazgarri
baten
bitartez,
Xare
Álvarezek
ekosistema
misteriotsu
bat
eratzen
du,
zeinean
obrak
elkarrekin
erlazionatzen
baitira
organismo
bizi
batek
iragartzen
duen
mugimendu
gorabeheratsuaren
bidez.
Zintzilik
jarritako
metalezko
trazuak
oihal
zirtzildu
baten
litsak
balira
bezala
marrazten
dira
airean.
Haien
eraikuntzan
argi
ikus
daitezke
aluminio
urtuaren
azpian
ezkutatzen
diren
sokak,
zeinetan
korapiloak
bata
bestearen
atzetik
erortzen
baitira
kiribilean.
Antzeko
moduan,
ehunen
bilbe
zakarrak
dira
hormetatik
irteten
diren
piezen
funtsa.
Haien
zuntzen
memoria
termikoak
bizirik
dirau
autoreak
aurkitutako
tolesdurak
mantentzen
dituen
metal
batean.
Kurbaz
eta
kontra-kurbaz
osatutako
joko
hau
guztia
osatzeko,
artistak
kaligrafia
bigun
eta
bihurgunetsu
bat
barreiatzen
du
oihaletan
eta
marrazkietan,
non
uretako
naturaren
erritmo
moduko
bat
nabari
baita,
algen
kulunka
geldoa
edota,
beharbada,
garro
batzuen
harat-honata
gogorarazten
duena.
Xare
Álvarezek
ihes
egiten
dio
agerikoa
denaren
begibistakotasunari,
eta
inguruari
etxeko
dimentsio
bat
eransten
dioten
oihalen
bidez
banatzen
du
espazioa,
ikuslea
espazio
hori
deskubritzera
behartuz.
Kromatismo
murriztuko
giro honen intimitatean, detektatu eta esperimentatu beharreko elkarreragin-sare bat ehuntzen du.
ES |
TEJER LO INAPRENSIBLE. Mikel Lertxundi Galiana
Catálogo de la exposición PLIEGUE. San Telmo Museoa
Hace
bastantes
décadas
que
la
escultura
renegó
del
pedestal
para
convertirse
en
un
objeto
que
se
presentase
con
libertad
absoluta
en
su
relación
con
el
espacio.
También
h
ace
mucho
que
desertó
de
su
intención
narrativa
para
desvelar
otros
mundos
que
abordasen
lo
mental
o
lo
sensorial.
Xare
Álvarez
Berakoetxea
se
sirve
de
esa
doble
autonomía
para
hacer
comparecer
su
obra
desde
el
suelo,
el
muro
y
el
techo
—abandonada,
apoyada,
reptante,
suspendida—
y
desplegar
un
universo
de
conceptos
alusivos
a
lo
orgánico
mediante
un
lenguaje
abstracto.
Su
propia
metodología
de
trabajo
recoge
la
organicidad
del
proceso,
en
el
que,
a
modo
de
estratos,
se
suceden
la
reunión
de
los
materiales,
su
modificación
y
la
final
propuesta
de
una
lectura
de
conjunto.
La
experimentación
es
decisiva
en
todas
las
fases,
aunque
particularmente
en
las
iniciales,
que
precisan
de
una
laboriosa
investigación
sobre
qué
elementos
se
van
a
adaptar
de
forma
idónea
a
sus
propósitos
y
cómo
lo
harán conforme a su potencial de transformación.
A
lo
largo
de
su
carrera
ha
explorado
siempre
las
propiedades
de
la
materia,
organizadas
en
un
espectro
que
va
de
lo
artesanal
a
lo
industrial
en
su
manufactura,
y
de
lo
maleable
a
lo
rígido
en
su
consistencia:
papeles,
tejidos,
cuerdas,
madera,
yeso,
hormigón,
aluminio,
bronce.
No
obstante,
a
menudo
sus
objetivos
no
están
definidos
de
antemano,
y
la
evolución
de
los
componentes
es
el
resultado
de
un
encuentro
casual.
El
control
y
el
azar
juegan
papeles
similares
en
la
creación,
y
de
su
confluencia
se
derivan
nuevos
procedimientos
y
significados
a
descubrir.
Y
es
entonces
cuando
se
puede
producir
la
conexión
entre
lo
hallado
y
el
trasfondo
personal
de
la
artista;
cuando,
con
la
intuición
en
juego,
se
propicia
el
vínculo
entre
la
forma
y
los
intereses,
las
circunstancias
y
las
experiencias
vitales,
que
en
su
caso
transitan
con
naturalidad
entre
el
paisaje,
el
espacio
doméstico, el cuerpo o la memoria.
La
producción
de
Xare
Álvarez
se
puede
sintetizar
en
lo
formal
en
dos
certezas
desde
las
que
comprender
el
fértil
repertorio
de
sugerencias
que
las
generan:
la
textura
y
el
movimiento
se
perciben
de
inmediato,
y
emanan
del
concepto
de
lo
orgánico
que
subyace
en
su
obra
actual.
Su
trabajo
ha
evolucionado
del
elemento
inerte
hacia
el
vital,
aunque,
a
pesar
del
tránsito,
persisten
determinadas
constantes.
Así,
por
una
parte,
la
búsqueda
de
lo
táctil
es
medular
en
su
práctica,
incluso
desde
sus
inicios
atentos
a
lo
matérico
en
la
pintura
y,
por
supuesto,
de
su
posterior
ejercicio
de
registro,
que
alumbró
conjuntos
como
15/32
(2016) y
Un Fold
(2018).
Precisamente,
en
ellos,
a
partir
del
énfasis
en
las
texturas
se
sugerían
otros
muchos
significados
que,
en
cierto
modo,
emparentan
con
el
concepto
de
ruina
presente
en
algunas
de
las
piezas
de
Pliegue,
como
aquellas
en
las
que
la
mordiente
del
ácido
corroe
la
superficie
de
aluminio
de
forma
desigual
y
aleatoria,
para
revelar
estratos
íntimos
y
evocar
una
piel
raída,
envejecida.
La
reflexión
sobre
el
transcurso
del
tiempo
—y
el
deterioro
implícito
en
él,
por
tanto—,
permanece
inalterable
en
su
trabajo,
aunque
al
estar
asociada
ahora
a
la
vitalidad
de
las
formas
plegadas
le
aporte
otra
de
las
habituales
contradicciones
que
potencian
sus
significados.
A
su
vez,
los
hallazgos
accidentales
derivados
del
proceso
contribuyen
a
otras
percepciones,
como
cuando
los
restos
de
la
cerámica
refractaria
sobre
la
accidentada
superficie
del
aluminio
aparecen
como
una
nueva
epidermis.
Piel
reparadora
sobre piel ajada. Como frutales encalados en primavera.
Por
otra
parte,
las
formas
llegan
como
resultado
de
una
idea,
pero
también
de
la
manipulación
a
la
que
somete
a
la
materia.
Durante
el
proceso
de
elaboración
de
sus
esculturas,
Xare
trabaja
con
tejidos
y
cordeles
para
tratar
de
amansar
su
naturaleza
en
una
dirección
o
rendirse
a
su
obstinación,
acatando
o
celebrando
la
contribución
a
su
propia
construcción.
Por
lo
tanto,
plegados,
curvados,
roturas,
son
fundamentales
—aunque
no
lo
único—
en
la
conformación
de
un
gesto
escultórico
encaminado
a
engendrar
diseños
sinuosos,
ondulados
e
irregulares,
que
remiten
a
lo
orgánico.
Los
juegos
de
contorsión,
contracción
y
expansión
resultantes
le
sirven
para
exteriorizar
algunas
de
las
dualidades
inherentes
a
su
obra,
como
el
exterior/visible
contrapuesto
al
interior/oculto,
pero
también
para
destacar
una
sensualidad
formal
que,
por
momentos,
roza,
incluso,
un
cierto erotismo.
Muchas
de
las
artistas
con
cuya
herencia
se
identifica
atendieron
a
lo
orgánico
desde
procedimientos
y
materiales
no
convencionales,
para
crear
una
obra
que
vive
una
constante
reivindicación.
En
su
momento,
desde
los
márgenes
del
arte,
creadoras
como
Françoise
Grossen,
Eva
Hesse
o
Aurelia
Muñoz,
exploraron
las
posibilidades
expresivas
de
los
tejidos
y
la
cordelería,
y
hoy,
Xare
se
sirve
de
ambos
para
construir
sus
esculturas,
pero
trascendiendo
su
materialidad
hacia
una
configuración
perdurable.
En
esa
búsqueda
permanente
de
las
oposiciones
o
contradicciones,
altera
las
propiedades
naturales
de
los
materiales
—de
lo
dúctil
a
lo
sólido—,
pero haciéndolos todavía reconocibles.
Las
piezas
existen
por
sí
mismas,
respiran
con
autonomía,
pero
gracias
a
los
vínculos
que
surgen
entre
ellas
se
acentúa
la
sugestión
de
la
propuesta.
Mediante
un
elocuente
montaje,
Xare
Álvarez
concibe
un
misterioso
ecosistema
en
el
que
las
obras
se
interrelacionan
a
través
del
movimiento
fluctuante
que
anuncia
un
organismo
vivo.
Los
trazos
de
metal
colgantes
se
dibujan
en
el
aire
como
extremos
de
un
tejido
deshilachado.
En
su
construcción
se
identifican
con
precisión
las
cuerdas
a
partir
de
las
que
han
sido
fundidos
en
aluminio,
en
las
que
l
os
nudos
se
persiguen
unos
a
otros,
cayendo
en
espiral.
De
forma
análoga,
los
bastos
tramados
de
los
tejidos
son
el
fundamento
de
las
piezas
que
asisten
desde
los
muros.
La
memoria
térmica
de
sus
fibras
perdura
en
un
metal
que
guarda
los
plegados
encontrados
por
la
autora.
Todo
este
juego
de
curva
y
contra
curva
se
complementa
con
la
caligrafía
blanda
y
sinuosa
que
despliega
en
los
textiles
y
los
dibujos,
imbuidos
de
un
ritmo
de
naturaleza
acuática
que
evoca
el
lento
mecer
de
las
algas
o,
tal
vez,
un
vaivén
tentacular.
Xare
rehúye
la
evidencia
de
lo
obvio
para
compartimentar
el
espacio
mediante
telas
que
aporten
una
dimensión
doméstica
y
obliguen
al
espectador
a
descubrirlo.
En
la
intimidad
de
este
ambiente,
de
un
cromatismo
reducido,
teje
una
red
de
interacciones
que
es
imprescindible
detectar
y
experimentar.
EUS |
HELEZINA EHUNTZEA. Mikel Lertxundi Galiana
MAKURTU erakusketaren katalogoa,San Telmo Museoa
Hamarkada
dezente
pasatu
dira
eskulturak
aldareari
uko
egin
eta
objektu
beregain
bilakatu
zenetik,
espazioarekiko
harremanean
erabateko
askatasunez
agertzeko.
Aspaldi
alboratu
zuen
bere
asmo
narratiboa
ere,
alderdi
mental
edo
sentsorialak
azaleratuko
zituzten
beste
mundu
batzuk
ezagutarazteko.
Autonomia
bikoitz
horretaz
baliatuz,
Xare
Álvarez
Berakoetxeak
zorutik,
hormatik
eta
sabaitik
agerrarazten
du
bere
obra
—botata,
bermatuta,
herrestan,
zintzilik—,
eta,
hizkuntza
abstraktu
baten
bidez,
organikotasunari
buruzko
kontzeptuen
unibertso
bat
zabaltzen du.
Artistaren
beraren
lan-metodologiak
ere
prozesuaren
organikotasuna
biltzen
du,
zeinean,
geruzen
moduan,
elkarren
jarraian
ageri
baitira
materialen
elkartzea,
eraldatzea
eta
osoko
irakurketa
baterako
azken
proposamena.
Esperimentazioa
erabakigarria
da
fase
guztietan,
baina
bereziki
hasierakoetan,
horietan
beharrezkoa
baita
ikerketa
sakon
bat
egitea
erabakitzeko
zein
osagai
egokituko
diren
ondoen
artistaren
asmoetara
eta
nola
moldatuko
diren
beren
eraldatze-ahalmenaren
arabera.
Bere
jardunbidean,
Xare
Álvarezek
materiaren
propietateen
espektro
zabal
bat
esploratu
izan
du
beti,
manufakturari
dagokionez
artisau-eredutik
eredu
industrialera
doana
eta
sendotasunari
dagokionez
malgutasunetik
zurruntasunera:
paperak,
ehunak,
sokak,
egurra,
igeltsua,
hormigoia,
aluminioa,
brontzea.
Halere,
sarri
asko,
helburuak
ez
ditu
aldez
aurretik
definitzen,
eta
osagaien
eboluzioa
ausazko
elkarketa
baten
ondorioa
da.
Kontrolak
eta
zoriak
antzeko
zereginak
betetzen
dituzte
sorkuntzan,
eta,
haien
bat
egitetik,
deskubritu
beharreko
prozedura
eta
esanahi
berriak
eratortzen
dira.
Eta
orduantxe
gerta
daiteke
aurkitutakoaren
eta
artistaren
berezkotasun
pertsonalaren
arteko
konexioa:
sena
jokoan
dagoela,
bide
ematen
zaionean
formaren
eta
interesen
arteko
loturari,
inguruabarren
eta
bizi-esperientzien
artekoari,
zeinak,
kasu
honetan,
naturaltasunez
paseatzen
baitira
paisaiaren,
etxeko
espazioaren,
gorputzaren
edota
oroimenaren artean.
Xare
Álvarezen
ekoizpena,
formari
dagokionez,
bi
ziurtasunetan
laburbil
daiteke,
zeinetatik
posible
baita
horiek
sorrarazten
dituzten
iradokizunen
errepertorio
emankorra
ulertzea:
testura
eta
mugimendua
berehala
hautematen
dira,
eta
artistaren
egungo
obraren
azpian
dagoen
organikotasunaren
kontzeptutik
eratortzen
dira.
Haren
lanak
bilakaera
bat
izan
du
osagai
bizigabeetatik
bizidunetara,
nahiz
eta,
aldaketak
gorabehera,
zeinbat
konstantek
berdin
iraun
duten.
Hala,
alde
batetik,
ukimenaren
bilaketa
funtsezkoa
da
artistaren
praktikan,
baita
haren
hastapenetan
ere,
zeinetan
arreta
handia
eskaintzen
baitzitzaion
pinturaren
materikotasunari,
eta
baita,
noski,
ondorengo
erregistro-ariketan
ere,
zeinak
15/32
(2016)
eta
Un
Fold
(2018)
multzo
artistikoak
utzi
baitzituen.
Hain
zuzen
ere,
obra
haietan,
testurei
emandako
garrantzi
hartatik
abiatuta,
beste
esanahi
ugari
iradokitzen
ziren,
eta
esanahi
haiek,
neurri
batean,
ahaidetuta
daude
Makurtu
multzoko
lan
batzuetan
ageri
den
hondatzearen
kontzeptuarekin;
esate
baterako,
badira
obra
batzuk
zeinetan
azidoaren
finkatzaileak
modu
desberdin
eta
ausazkoan
jaten
baitu
aluminioaren
azalera,
estratu
intimoak
erakusteko
eta
azal
higatu
eta
zaharkitu
bat
iradokitzeko.
Denboraren
joatearen
inguruko
hausnarketa
—eta,
ondorioz,
haren
barruko
hondatze
inplizituarena—,
ez
da
aldatzen
haren
lanean,
nahiz
eta,
orain
forma
tolestuen
bizitasunari
lotuta
dagoenez,
esanahiak
indartzen
dituzten
ohizko
kontraesan
horietako
bat
eransten
duen.
Era
berean,
prozesutik
eratorritako
ustekabeko
aurkikuntzek
beste
pertzepzio
batzuk
eragiten
dituzte;
adibidez,
zeramika
erregogorraren
hondakinak
aluminioaren
azalera
gorabeheratsuaren
gainean
epidermis
berri
bat
bezala
agertzen
direnean.
Azal
suspertzailea
azal
higatuaren
gainean.
Udaberrian
kareztatutako fruta-arbolak bezala.
Bestalde,
formak
ideia
baten
emaitza
moduan
iristen
dira,
baina
baita
materiari
jasanarazten
zaion
manipulazioaren
ondorio
moduan
ere.
Bere
eskulturen
lanketa-prozesuan,
Xare
Álvarezek
ehunekin
eta
kordelekin
egiten
du
lan,
haien
natura
norabide
batean
menderatzen
saiatzeko
edota
haien
egoskorkeriaren
aurrean
amore
emateko,
eraikuntzari
egiten
dioten
ekarpena
onartuz
edo
handietsiz.
Ondorioz,
forma
tolestuak,
makurtuak,
hautsiak,
funtsezkoak
dira
—baina
ez
bakarrak—
organikotasuna
iradokitzen
duten
diseinu
okertu,
izurtu
eta
irregularrak
sorraraztera
bideratutako
keinu
eskultoriko
baten
eraketan.
Lanketa
horren
ondoriozko
bihurrikatze-,
uzkurtze-
eta
hedatze-jokoek
beraren
obrari
datxezkion
dualtasunetako
batzuk
kanporatzeko
balio
diote,
esaterako
kanpokoaren/ikusgaiaren
eta
barrukoaren/ezkutuaren
artekoa,
baina
baita
halako
sentsualitate
formal
bat
azpimarratzeko
ere,
zeinak,
zenbaitetan, erotismo-puntu bat ere izaten baitu.
Xare
Álvarezek
eredutzat
izan
dituen
artista
askok
prozedura
eta
material
ez-konbentzionaletatik
heldu
zioten
organikotasunari,
etengabeko
erreibindikazio
bat
bizi
duen
obra
bat
sortzeko.
Beren
garaian,
artearen
bazterretatik,
Françoise
Grossen,
Eva
Hesse,
Aurelia
Muñoz
eta
beste
zenbait
sortzailek
ehunen
eta
kordelen
adierazpen-aukerak
esploratu
zituzten,
eta,
gaur,
Xare
Álvarez
bi
material
horiez
baliatzen
da
bere
eskulturak
eraikitzeko,
baina
haien
materialtasuna
gaindituz
konfigurazio
iraunkor
baterantz.
Aurkakotasunen
edo
kontraesanen
bilaketa
etengabe
horretan,
aldatu
egiten
ditu
materialen
propietate
naturalak
—harikortasunetik
sendotasunera—, baina oraindik ezaguterraz utziz.
Artelanak
beren
kabuz
existitzen
dira,
autonomiaz
arnasten
dute,
baina,
haien
artean
sortzen
diren
loturei
esker,
areagotu
egiten
da
proposamenaren
ahalmen
iradokitzailea.
Muntaketa
adierazgarri
baten
bitartez,
Xare
Álvarezek
ekosistema
misteriotsu
bat
eratzen
du,
zeinean
obrak
elkarrekin
erlazionatzen
baitira
organismo
bizi
batek
iragartzen
duen
mugimendu
gorabeheratsuaren
bidez.
Zintzilik
jarritako
metalezko
trazuak
oihal
zirtzildu
baten
litsak
balira
bezala
marrazten
dira
airean.
Haien
eraikuntzan
argi
ikus
daitezke
aluminio
urtuaren
azpian
ezkutatzen
diren
sokak,
zeinetan
korapiloak
bata
bestearen
atzetik
erortzen
baitira
kiribilean.
Antzeko
moduan,
ehunen
bilbe
zakarrak
dira
hormetatik
irteten
diren
piezen
funtsa.
Haien
zuntzen
memoria
termikoak
bizirik
dirau
autoreak
aurkitutako
tolesdurak
mantentzen
dituen
metal
batean.
Kurbaz
eta
kontra-kurbaz
osatutako
joko
hau
guztia
osatzeko,
artistak
kaligrafia
bigun
eta
bihurgunetsu
bat
barreiatzen
du
oihaletan
eta
marrazkietan,
non
uretako
naturaren
erritmo
moduko
bat
nabari
baita,
algen
kulunka
geldoa
edota,
beharbada,
garro
batzuen
harat-honata
gogorarazten
duena.
Xare
Álvarezek
ihes
egiten
dio
agerikoa
denaren
begibistakotasunari,
eta
inguruari
etxeko
dimentsio
bat
eransten
dioten
oihalen
bidez
banatzen
du
espazioa,
ikuslea
espazio
hori
deskubritzera
behartuz.
Kromatismo
murriztuko
giro
honen
intimitatean,
detektatu
eta
esperimentatu
beharreko
elkarreragin-sare
bat
ehuntzen
du.